PICTOR

I.

PICTOR

cognomentum C. Fabii filii; qui an. Urb. Cond. 550. ut ait Plin. l. 35. c. 4. aedem Salutis pinxit, indeque cognomen hoc familiae primus intulit. Pater fuit C. Fabii, qui anno 585. nempe 35. annis, post pictam a Patre aedem Salutis, cum Q. Ogulnio Gallo Consul fuit. Errorem Viri docti duos quos diximus, et praeterea alios duos Fabios Pictores, confundentis abunde refutavit Voss. de Histor. Latin. l. 1. c. 3. Petrus Gregorius Tolosanus Syntaxeos Artis Mirabilis l. 31. c. 1. ait. Fabio id datum esse laudi, quod eam aedem pinxerit: et hoc proditum esse a Marco Cie. Tuscul. Quaest. 1. At contrarium potius dicit. Ita enim is, An censemus, inquit, si Fabio nobilissimo homini laudi datum esset, quod pingeret, non multos etiam apud nos futuros Polycletos aut Parrhasios. Causam mox, cur Romani ab hac Arte non fuerint celebrati, addens, non fuisse ingeniorum defectum, sed quod non ARti huic, ut apud Graecos, src apud Romanos etiam, suus foret honor. Proximum ab hoc Fabio pingendi arte apud eosdem clarum, Pacuvium Poetam habet Plin. locô. cit.

II.

PICTOR

cum Caelatore domestico coniungitur Iuvenali, Sat. 9. v. 145.

Sit mihi praeterea curvus caelator, et alter

Qui multas facies pingat cito. ————

Ergo, cum servitiis Picturâ interdictum apud Graecos, Romani servis suis ut sibi haberent permiserunt, usui lueroque Patrisfamiliâs et familiarum. Plin. l. 35. c. 10. Marcianus, l. 17. ff. de instruct. vel instrum. l. Pictoris instrumento legato cerae, colores, similiaque horum legato cedunt. Iul. Paulus l. 3. Sent. Instrumento Pictoris legato, colores, penicilli, cauteria, et temper andorum colorum vasa debebuntur. In quibus cerae et cauteria, ad Encausticen referenda, cuius praeter Varronem, Vitruvium, Plinium, Flaccum, STatium, Appuleium, Ausonium, Prudentium, ita meminit, Ovid. Fastor. l. 3. v. 831.

Quique moves caelum, tabulamque coloribus uris,

Quique facis doctâ mollia saxa manu:

Ubi pro caelum alii caestrum legunt, submonente Pliniô, l. 35. c. 11. extr. Encaustô pingendi duo fuisse antiquitus genera constat: cerâ et in ebore cestrô, i. e. vericulô. Idem Auctor, ibid. Lala Cyzicena perpetua Virgo. M. Varronis iuventa, Romae et penicillô pinxit, et cestrô in ebore imagines mulierum maxime. Sed pro vulgata lectione Servius stat, ad illud Aen. l. 1. v. 644.

——— Caelataque in auro

Fortia facta Patrum, ———

Laur. Pignorius de Servis. Interim, utcumque Romani putare soliti sunt, infra suam dignitatem esse, si pingerent, picturas tamen excellentium Artisicum magno habuêre in pretio, ut quos tabulis publice propositis Arti praecipue dignationem fecisse, Plinius dicit, l. 35. c. 4. qui c. 11. quoque eiusdem libri ubi de L. Aemilio Paulo, et Metrodoro Philosopho ac Pictore, ei sermo, idem pluribus confirmat. Sed et id arguit Fabii cognomentum Pictoris, cui ab Artis huius amore ac peritia, id haesisse diximus alibi. Apud Christianos primitivae Ecclesiae Pictores nulli, quippe quibus Artis huius usum prohibitum fuisse, colligas ex Tertulliano, de Idelol. Unde Clemens Alex. Protreptico, interprete Hervetô, nobis est aperte vetitum, inquit, ἀπατηλὸν ὁρίζεςθαι τέχνην, fallacem artem exercere; Nonfacies enim, ait Propheta, cuiusvis rei similitudinem. Idem de Iudaeis habet Origenes, contra Celsum, l. 4. Hinc in Ecclesia Christiana, saeculô demum V. Picturae Historicae locum habere coeperunt: qua de re vide Forbesium, Instructionum Historico. Theologic. l. 7. c. 9. §. 10. De Pictoribus Mahometanorum Turcarum Persarumque, vide P. de Valle et Io. Bapt. Tavernier Itiner. Turciae et Pers. Alius a Pictore est, Pigmentarius, cuius meminit, de condiendis corporibus defunctis, disserens D. Gregorius, l. 4. Dial. Nam illustris vir Stephanus, quem bene nôsti, de semetipso mihi narrare consueverat; quia in Constantinopolitana Urbepro quadam causa demoratus, molestiâ corperis superveniente, defunctus est. Cumque Medicus atque Pigmentarius ad aperiendum eum atque condiendum esset quaesitus etc, Nempe Pigmentarius hîc est Aromatarius ac Myropola, qui pretiosis unguentis cadavera illinens a putredine ea conservare sategit. Plura infra in voce Pictura. PICTORES QUIDAM CELEBRIORES EX VOSSIO. GRAECI. QUI VIXERE ANTE BELLUM PERSICUM. OLYMP. 70. α. Ardices Corinthius cum Telephane Sicyonio primi exercuêre Artem sine ullo etia mnum colore, iam tamen spargentes lineas intus, Plin. l. 35. c. 3. β. Bularchus, Romuli aetate vixit: tabulam, in qua erat Magnetum proelium, a Candaule Rege aurô repensam fuisse, tradit Idem, eôd.. l. c. 8. γ. Charmas, unus ex iis, qui monochromata pinxerunt, Ibid. δ. Cimon Cleonaeus, catagrapha in venit, i. e. obliquas imagines, et varie formare vultus, respicientes, suspicientes despicientesque: articulis etiam membra distinxit, praetereaque in veste et rugas et sinus invenit, Idem, ibid. ε. Cleanthes Corinthius, cum Philocle Aegyptio linearem Picturam in venit, Plin. l. 35. c. 3. Strabo refert picturas eius in templo Alphaeorum, unam item Aregontis itidem Corinthii, l. 6. ζ. Cleophantus similiter Corinthius primus picturam invenit colorare testâ, ut terunt, tritâ: Claruit aetate Anci Marcii Romani Regis, et Tarquinii Prisci Romani Regispatrem, fugientem a Corintho Cypselli Tyranni cr udelitatem, Romam sequutus est, Plinius iterum, l. 35. c. 3. η. dinias, monochromata pinxit. θ. Eumarus Atheniensis, primus marem feminamque discrevit, figuras omnes imitari ausus; cuius inventa postmodum excoluit Cimon Cleonaeus. Idem, l. 35. c. 8. ι. Hygiaenon, unus ex iis, qui monochromata pinxerunt: Hos autem idem Auctor ibidem conicit, ante etiam Bularchum, quem circa romuli tempora vixisse diximus, floruisse. Duo enim devicesimâ Olympiade interiit Candaules, aut, ut quidam tradunt, eôdem annô quô Romulus, manifestâ iam claritate ARtis ac absolutione. κ. Telephanes Sicyonius, Ardici Corinthio iunctus, artem primus exercuit: sine ullo, ut dictum, colore; Ideo et quos pingerent adscribere institutum, Plin. saepius. cit. l. 35. c. 3. Sed antiquissima haec multum habere incerti, satetur Vossius, de 4. Artibus Popul. c. 5. ubi de Graphice: quem proin ad alteram Pictorum aetatem, quae incipit a bello Persico seu Olym. 70. transeuntem sequemur. A' BELLO PERSICO SEU OLYMP. 70. α. Panaeus, Phidiae frater floruit Olymp. 83. a Timagora Chalcidensi Pythiis superatus: quod primum Picturae fuit certamen publice institutum. Plin. l. 35. c. 9. β. Phidias prioris frater, Pictor quoque prius. γ. Polygnotus Thasius, claruit circa Olympiad. 90. inventis suis mulium a posteris celebratus. Primus mulieres lucidâ veste pinxit, capita earum mitris diversicoloribus operuit, plurimumque picturae primus contulit. Siquidem instituit os adoperire, dentes ostendere, vultum ab antiquo rigore variare. Plin. ibid. ubi et addit, hunc, cum mercede pinxisset Pater Mycon, gratuito Athenis pinxisse porticum, dictam Ποικίλην, ac propterea Amphictyones hospitia ei gratuita decrevisse. Coniungit eundem cum Timanthe ac Parrhasio Dionysius Halicarn. de Demosth. acumine: cum Zeuxide et Euphranore Philostratus, in vita Apollonii, l. 2. c. 9. δ. Timagoras Chalcidensis Panaei victor. etc. AB OLYMPIADE 93. α. Andocydes, Xeuxidis aequalis, pinxit thebanorum victoriam, duce Charone ad Plataeas. Maxime vero laudati pisces ab co picti, Plut. Sympos. l. 4. quaest. 2. β. Apelles, aequalis Aristidis, quidquid vel ante, vel suâ aetate Pictorum fuit, Venere exsuperavit: unde nec ab alio, quam Apelle, pingi voluit Alexander M. Vide Plin. l. 35. c. 4. Unde et Plut. de Fort. Alex. l. 2. duos esse dixit Alexandros, unum Philippi, ἀνίκητον: alterum Apellis ἀμίμητον. Pinxit autem Venerem ἀναδυομένην. ad exemplum Campaspes, pellicis Alexandri, Plin. l. 35. c. 10. vel Phrynes, conventibus Eleusiniis aut Neptuni feriis nudae, ac capillô passô, mare ingredientis, Athen. l. 13. Idem pinxit, quae pingi non possunt, tonitrua, fulgetra, fulguraque, Bronten, Asteropen, Ceraunobolon appellans: Nccipse solum pinxit. sed et de Arte hac scripsit. γ. Apollodorus, Atheniensis, flornit Olymp. 93. quâ Athenae a Lysandro captae. Hic primus species exprimere instituit, primusque gloriam penicillo iure contulit, Plin. l. 35. c. 9. Colorum misturas et umbrae usum primus reperit, Plut. Bellô nean pace Athenienses illustr. δ. Aristides, Thebanus, Olymp. 112. omnium primus animum pinxit, et sensus omnes expressit, quos vocant Graeci ἤθη: item perturbationes, durior paulo in coloribus, Plin. l. 35. c. 10. Idem ad ςθυμμετρίαν praeivit. Pinxit hic inter alia, oppidô captô ad matris, morientis e vulnere, mammam adrepentem infantem, ubi intelligitur sentire mater, et timere, ne emortuô lacte sanguinem infans bibat. Id. Etiam nonnullis primus docuisse creditur Ε᾿γκαυςτικὴν, sive Artem ceris pingendi picturamque inurendi, Idem, l. eôd. c. 11. a Praxitele postea consummatam ε. Cliton, primus docuisse mores, et varios referre oculorum obtutus, dicitur Xenophonti, Α᾿πομνημ. l. 3. adeoque in ventum Aristidis, circa ἤθη et συμμετρίαν auxit. ζ. Colores Teius, victus a Timanthe Cithnio, in ea tabula, quâ, circa Iphigeniae mortem, tristitiae gradus in Calchante, Ulysse, Menelao et Agamemnone Patre, expressit, Quintilian. l. 2. c. 13. η. Euphranor Isthmius clarus Olymp. 104. primus scribitur expressisse dignitates Heroum, et usurpâsse symmetriam, Plin. l. 35. c. 11. Vide quoque Fabium, l. 12. c. 12. Iovem ex Homero finxit: cum Polycleto miscetur, in Hist. Miscella Pauli Diaconi, l. 10. Zeuxidi et Polygnoto iungitur, ab Olympiodoro, Meteorologicῶn, l. 1. ubitres hos umbras pulchre expressisse, nec non τὸ ἐισέχον καὶ ἐξέχον, quod intus se recipit et quod eminet, tradit. Idem literis quoque librisque editis Artem illustravit. θ. Eupompus, Praeceptor Pamphili, qui Apellis fuit Magister. ab hoc est, quod duobus Picturae generibus, Helladico et Ionico seu Asiatico, accessit tertium, Helladico in Atticum et Sicyonium diviso, quod sic dictum, quia Euphranor Sicyonius, Plin. l. 35. c. 10. ι. Lysippus, primo faber aerarius, audendi rationem cepit, Eupompi Pictoris responsô: Hic enim interrogatus, quem sequeretur antecedentium, commonstratâ hominum multitudine dixit, Naturam ipsam imitandam, non Artificem, Plin. l. 35. c. 8. AEginam pinxit, c. 11. κ.. Melanthius, cum Pamphilo, a cura commendatus, Fabio. λ. Nicias, de quo Plin. l. 35. c. 5. Idem (Augustus) in Curia quoque, quam in Comitio consecrabat, duas tabulas impressit parieti: Nemeam sedentem supra Leonem, palmigeram ipsam, adstante cum baculo sene, cuius supra caput tabula bigae dependet. Nicias scripsit se inussisse: tali enim usus est verbô. Soliti enim Encaustae picturis adscribere, hic vel hic Ε᾿νέκαυσε. μ. Palmphilus, Praeceptor Apellis, discipulus Eupompi, primus in Pictura omnibus literis eruditus fuit, Plin. A cura eum una cum Melanthio, celebrat Fabius, l. 12. c. 10. Idem non pinxisse solum Encausticâ sed etiam docuisse traditur Pausiam Sicyonium, Plin. l. 35. c. 11. Scriptis quoque Artem illustravit. v. parrhasius Athenicnsis, vel ut alii Ephesius, symmetriam melius iprioribus observavit: lineas subtilius examinavit. Quintil. l. 12. c. 2. Ita circumscripsit omnia, ut eum Legumlatorem, vocent, quia Deorum, atque Heroum effigies, quales ab ipso sunt traditae, coeteri tamquam ita necesse sit sequantur, Idem. Cum Scopa, nobili statuario, iungitur Horatio, l. 4. Od. 8. v. 6. Cum Apelle, Diodoro Siculo, l. 26. Pinxit inter coetera Ulyssis furorem, Plut. Quomodo Poem. aud.? Cum Timanthe certavit, in Aiace victus, Plin. l. 35. c. 10. Zeuxidis aequalis. ξ. Pausias Sicyonius, discipulus Pamphili, primus in Encaustica celebris. Vide de eo Plin. l. 35. c. 11. Horatius, l. 2. Sat. 7. v. 95. Pausiaca torpes insane tabellâ ο. Protogenes, aequalis Apellis, a cura commendatur. Eius cognoscendi causâ Apelles, cum Rhodum navigâsset, per subtilem Protogenis lineam longe subtiliorem ducendo, ei innotuit, Plin. l. 35. c. 13. De illo Petronius Arbiter, Protogenis, inquit, rudimenta, cum ipsius Naturae veritate certantia, non sine quodam horrore tractavi. Idem de Arte quoque scripsit. π. Socrates Philosophus, filius Statuarii, initiô et ipse Pictor fuit, primusque symmetriam dedit Picturae, vel potius ab Apollodoro inventam, insigniter auxit; aliunde mox plus gloriaeadeptus. Xenophon, Α᾿πομνημ. l. 3. ρ. Theon Samius, concipiendis visionibus. quae φαντασίας vocant, celebris fuit, teste quintilianô, l. 12. c. 10. σ. Timanthes, unus e Zeuxidis aequalibus Iphigeniâ suâ inclaruit, de qua praeter Plin. l. 35. c. 10. ita quintil. l. 2. c. 13. Timanthes Cithnius, in ea tabula, qua Colotem Teium vicit: cum in Iphigeniae immolatione pinxisset tristem Calchantem, tristiorem Ulyssem, addidisset Menelao, quem summum poterat Ars efficere, maerorem; consumptis affectibus, non reperiens, quô digne modô Patris vultum posset exprimere, velavit eius caput, etc. Ab illo Sami magnis suffragiisin Aiace superatus Protogenes, Herois nomine se moleste ferre aiebat, quod iterum ab indigno victus esset, apud Plin. l. 35. c. 10. τ. Zeuxis Heracleotes, circa Olymp. 95. audentem iam aliquid penicillum ad magnam gloriam perduxit, teste Eôdem. Interim in eo vincebatur a Polygnoto, quod huius imagines essent ἠθικαὶ, Aristotel. Pol. c. 6. Interim, in Penelope mores finxisse visus est Plin. l. 35. c. 9. De Helenae simulacro ab eo Crotoniatis picto, eleganter Cicer. de Invent. l. 2. Notum etiam ex M. Seneca, l. 10. Contr. 5. et Plin. l. 35. c. 10. de uvis ab eo pictis ad quas aves advolarent. Luminum umbrarumque rationem invenisse, ait Quintil. l. 12. c. 10. Idem plus membris corporis dedit, id amplius idque augugustius ratus, atque ut existimant, Homerum sequutus, cui validissima quaeque forma etiam in feminis placet, apud Eund. Opera sua (sed cum iam arte suâ magnas parâsset opes) donare quam vendere maluit, ut Alcmenam Agrigentinis, Pana Archelao, etc. Aequales eius fuêre Timanthes, Androcydes, Eupompus et Parrhasius, Pictores itidem insignes. ROMANI ALIIQUE. α. C. Fabius aedem Salutis pinxit, inde Pictoris cognomine familiae illatô. Vide infra suôlocô. Praeter hunc in ista gente pauci Artis h7ius peritiâ excelluêre, non ingenii defectu, quam quod ei non tantus apud romanos quam apud Graecos fuit honos. Addantur, β. Hadrianus Imperator. qui, Xiphilini verbis, καὶ ἔπλασσεκαὶ ἔγραφε, et statuas tecit et tabulas pinxit, nempe cum nondum Imperii spes esset ulla. γ. Marcus Antoninus Philosophus, tradente Iul. Capitolinô, oper am pingendo sub Mag. Diogneto, dedit δ. Pacuvius Poeta, Pictor insignis, clariorem eam Artem Romae fecit gloria scenae: proximeque (post Fabium Pictorem) celebrata est in Foro Boario, aede Herculis (eius) pictura, Plin. l. 35. c. 4. Ab eius vero aetate, qui claruit An. Urb. Cond. 600. paulo ante tertium bellum Punicum, ad suam usque aetatem, h. e. spatio 200. ann. negat idem, quemquam honestiorem pinxisse civem. Excipitur tamen ab eo Q. Pedius, qui Consulatum gessit an. 711. ε. Turpilius. Eques Rom. e Venetia, Plinii aevô inter Pictores inclaruit, laevâ pingens, quod de nullo ante memoratum. Eius opera Veronae extare Plinius refert, loc. cit. RECENTIORIS AEVI PICTORES. α. Albertus Durerus, Germanus, natus Noribergae A. C. 1471. liberâ manu cir culum ducere, et centr um exacte sigere potuisse dicitur. Vide de eo in voce Durerus. β. Andreas Mantineus, iungitur Michaeli Angelo Bonaratae et Bacio Bandinello, a Lamberto Lombardo in vita Bonaratae, ubi tres hos Heroas veneratum se esse scribit, propterea, quod absolutiorem intelligentiam, exactiusque iudicum, in horum quam reliquorum operibus existimabat ab iis deprehendi posse, quorum seniores et relig iosiores oculi id, magis, quam manus facilitatem eamque (quam prius dixerat) Venerem, et colorum lenecinia spectarent. γ. Antonius Corregiensis Titianus, vide mox Titianus. δ. Antonius Sartorius, unus ex illis, qui superiori saeculô, Picturâiterum, post multorum saeculorum decursum, caput exserente, gloriam meruêre, quales praeter eum Raphael Urbinus, Mich. Angelus Bonarata, Anton. Corregiensis Titianus, Seb. Venetus Iuliusque, Romanus. ξ. Bacius Bandinellus Florentinus. cum Bonarata et Matineo, coniunctus, a Lamb. Lombardo in vita Reginaldi Poli. 2. Bonarata, vide hîc infra, Mich. Angelus Bonarata. η. Iohannes Holbenius, Augustanus, civis Basiliensis, sui saeculi Apelles. Vide in voce Holbenius. θ. Iulius Romanus unus ex sex Picturae in Italia Instauratoribus, paulo supra en umeratis, l. Michael Angelus bonarata, Florentinus, obiit Romae an. aetat. 88. De cuius cum Apelle comparatione, vide insignem locum, apud Lamb. Lombardum Leodicensem, celebrem magnique iudicii pictorem, qui cum Reginaldo Polo in Italiam profectus. vitam eius eleganter exaravit, ab Hub. Goltzio editam, in qua de plerisque secundioris Famae Pictoribus iudicium tulit. κ. Raphael Urbinus ex Graphices Pingendique Artis Restauratoribus, cui praefatus Lamb. Lombardus tribuebat χάριτα sive Venerem, quam uni sibi reservabat Apelles, cum aliis paria vel etiam maiora esse paratum se agnoscere. λ. Titianus Antoninus, Corregiensis, Venetus, magnâ itidem inter primos in Italia Picturae vindices claruit Famâ. In quo idem Lamb. Lombardus, extollebat amoenitatem, vivacitatemque, res ipsas naturales similitudine adee indiscretâ repraesentantem, ut vel acerrimo oculorum sensui aspectu primô imponerent. Idem apud Eund. densâ umbrarum opacitate et quasi inamoenâ quâdam nocte repudiatâ, laetam, nitidam atque oculis naturâ lucis amantibus gratissimam, ac proinde perfectissimam, colorum addendorum rationem excogitavit; in qua omnibus praecellere existimatur, etc.